Η παρέμβαση του Γ.Νούσκαλη

Σύγχρονα παραδείγματα αδράνειας του νομοθέτη απέναντι σε φλέγοντα ζητήματα: Η προστασία της ιδιωτικότητας και η αξιοποίηση της πληροφορίας για την εμπέδωση της Δημοκρατίας

Γιώργος Νούσκαλης, Υποψήφιος Ευρωβουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, Δικηγόρος-Επικ. Καθηγητής Νομικής

Α.Π.Θ, πρ.Αναπλ/κο Μέλος ΑΠΔΠΧ

Εδώ και 20 χρόνια περίπου έχουμε εισέλθει στην εποχή του “κυβερνοκαπιταλισμού”, όπου η

πληροφορία συνιστά δομικό στοιχείο, μεγάλης αξίας, στη σύγχρονη κεφαλαιοκρατικά οργανωμένη

κοινωνία. Η πρόσβαση και η διαχείρισή της δημιουργούν και συντηρούν σχέσεις εξουσίας με σαφές

πολιτικό φορτίο. Ας δούμε από κοντά μερικά παραδείγματα:

α) Η λειτουργία της Meta Platforms: συλλογή δεδομένων από άλλες εφαρμογές του ομίλου (f/b και Insta) και επεξεργασία τους (αποθήκευση) των χρηστών των s/m, είτε έχουν λογαριασμό-προφίλ σε αυτά είτε όχι. Μπορεί να οδηγήσει σε πιθανή κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, στις εμπορικές πρακτικές με την εκμετάλλευση των δεδομένων των χρηστών στην περίπτωση που κάποιος επιλέξει τη «δωρεάν» πρόσβαση».

β) Η ραγδαία επέκταση του φαινομένου της χωρίς δικαίωμα διάδοσης οπτικοακουστικού υλικού για τη γενετήσια ζωή τρίτων αλλά και των deep fakes, με τα οποία κάποιος μπορεί να θίξει κατάφωρα την τιμή και την γενετήσια αξιοπρέπεια οποιουδήποτε, ιδίως στις περιπτώσεις ανηλίκων/μετεφήβων. Συχνά μάλιστα τ νεαρής ηλικίας θύματα οδηγούνται στην αυτοκτονία εξαιτίας της καταρράκωσής τους. Προς αντιμετώπιση του φαινομένου, ο Έλληνας νομοθέτης με αρκετή καθυστέρηση μόλις το 2022, εισήγαγε την διάταξη περί «εκδικητικής πορνογραφίας» στον ποινικό κώδικα, παρότι είχε υποχρέωση να το πράξει μετά την κύρωση της Σύμβασης της Κων/πολης, επί Κυβερνήσεως του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ., το 2018. Υπήρχε ήδη βέβαια, η διάταξη του αρ. 38 παρ. 4 Ν 4624/2019, πλην όμως, η κακοτεχνία στη δομή του νόμου και η εσπευσμένη εισαγωγή της ρύθμισης, μετά τις υποχρεώσεις μας εκ του GDPR και της λεγόμενης «αστυνομικής» Οδηγίας 680/2016, έχουν οδηγήσει έως σήμερα σε αντιφατικές δικαστικές κρίσεις.

γ) Η πολιτική επικοινωνία χωρίς τη συγκατάθεση του υποκειμένου των δεδομένων-δέκτη μηνυμάτων από υποψήφιους (ευρω)βουλευτές/ριες. Αναφορικά με το παραπάνω ζήτημα, το 2023 η οικεία Ανεξάρτητη Αρχή εξέδωσε κείμενο κατευθυντήριων αρχών, μετά την σχετικώς γενόμενη δεκτή αίτηση ακύρωσης κατά επιβληθέντος υπ’αυτής προστίμου, στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Κατά τα ανωτέρω, η αυτοματοποιημένη πολιτική επικοινωνία μέσω e- mails/sms δεν μπορεί να ενταχθεί στην έννοια των μηνυμάτων spam εμπορικού τύπου. Εάν τα σχετικά ηλεκτρονικά «στίγματα» ελήφθησαν είτε από προηγούμενη επαφή του πολίτη με τον υποψήφιο, ακόμη και εκ της επαγγελματικής ιδιότητας του τελευταίου, είτε από το αρχείο φίλων και μελών του πολιτικού κόμματος στο οποίο ανήκουν και οι δύο, η επικοινωνία, ακόμη και χωρίς τη συγκατάθεση του λήπτη του μηνύματος, συνιστά επιτρεπτή επεξεργασία πληροφοριών για το σκοπό της πολιτικής πληροφόρησης. Αρκεί, βέβαια, ο πολιτευτής/βουλευτής-υπεύθυνος επεξεργασίας να παράσχει στο υποκείμενο των δεδομένων τη δυνατότητα να ασκεί το δικαίωμα αντίρρησης για επικοινωνία με τρόπο εύκολο και σαφή, σε κάθε αντίστοιχο μήνυμα. Το πρόβλημα είχε καταστεί γνωστό ήδη από το 2020, με την επιβολή συχνών προστίμων, εκ της ανυπαρξίας ειδικής διάταξης για την πολιτική επικοινωνία, πλην όμως και στην περίπτωση αυτή ο νομοθέτης, ακόμη και έως σήμερα, δεν έχει θεσπίσει ειδική ρύθμιση, παρά την επιταγή προς τούτο από το Συμβούλιο της Επικρατείας ήδη από το 2022.

Το θέμα αναβαθμίστηκε σε «φλέγον» μετά και το σκάνδαλο διαρροής των e mails των αποδήμων

Ελλήνων, το καλοκαίρι του 2023, για το οποίο διεξάγει έρευνα τόσο η Εισαγγελία Πρωτοδικών όσο και η Αρχή προστασίας δεδομένων, ενώπιον της οποίας κλήθηκαν να παράσχουν εξηγήσεις τα εμπλεκόμενα πολιτικά και μη πρόσωπα. Είναι φανερό ότι με όλα τα ανωτέρω κλονίζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών όχι μόνο για την εκλογική διαδικασία και τη σχετική λειτουργία των πληροφοριακών συστημάτων και δομών, αλλά και στις ίδιες τις δικαιοδοτικές αρχές, λόγω του ότι πλησιάζει η ημερομηνία των ευρωεκλογών χωρίς να έχουν δοθεί απαντήσεις για την ευθύνη τέλεσης των ανωτέρω πράξεων.

δ) Παρακολουθήσεις πολιτικών/στρατιωτικών αξιωματούχων και κρατικών στελεχών στην υπόθεση «Predator»: Το διάχυτο πέπλο αμφιβολιών και υπονοούμενων για τους λόγους επισυνδέσεων των επικοινωνιών για τα παραπάνω πρόσωπα, και παρά το ότι ρητά το Συμβούλιο της Επικρατείας δέχεται ότι απαιτείται η ενημέρωση του παρακολουθούμενου, ιδίως όταν είναι και βουλευτής, συνιστά μια ακόμη «σκιά» πριν από τις εκλογές της 9 Ιούνη.

Κλείνοντας: Η πλημμυρίδα του πανοπτισμού είναι δεδομένη, μιας και o GDPR διεύρυνε τις περιπτώσεις επιτρεπτής επεξεργασίας δεδομένων, πλην όμως οι «νησίδες ιδιωτικότητας», θα πρέπει να αποτελέσουν ασφαλές καταφύγιο του πολίτη, υπό τη στάθμιση, πάντοτε, μεταξύ προστασίας της πληροφορίας και του δικαιώματος πληροφόρησης, ιδίως για θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος.

πρώτη δημοσίευση Documento